PENDEKATAN PERLAKUAN/ TINGKAH LAKU DALAM KELOMPOK

Pendekatan perlakuan atau tingkah laku (behavioral approach) telah menjadi satu pendekatan yang popular dalam kaunseling kelompok. Salah satu sebab mengapa ia menjadi pilihan kerana ia menekankan pembelajaran kemahiran pengurusan kendiri yang boleh dijadikan sebagai satu panduan dalam mengawal kehidupan, mengatasi masalah masa sekarang dan masa depan dengan efektif, dan berfungsi dengan baik tanpa meneruskan terapi. Watson dan Tharp (2002), telah menulis buku yang menyentuh subjek menolong manusia bekerja ke arah “self-directed behavior”. Matlamat ini dicapai melalui kepelbagaian teknik kognitif dan tindakan berasaskan perilaku.

 

 

Terma terapi perlakuan merujuk kepada kepelbagaian aplikasi teknik dan prosedur yang berasaskan variasi teori pembelajaran. Hakikatnya tiada teori yang tunggal yang mempengaruhi amalan terapi perlakuan kontemporari, tiada model kelompok yang khusus yang boleh kita rujuk sebagai model kelompok perlakuan. Terapi perlakuan dapat dikonseptualisasikan sebagai orientasi umum dalam amalan klinikal yang berasaskan pendekatan eksperimentasi dalam pembelajaran perlakuan.



Andaian asas dalam perspektif perlakuan ialah kebanyakkan permasalahan perlakuan, kongnitif, dan emosi boleh dipelajari dan boleh diubah melalui pembelajaran yang baru. Proses ini dipanggil sebagai “terapi” dan paling tepat sebagai eksperimen pendidikan. Individu terlibat dengan proses pembelajaran dan pengajaran serta diajar bagaimana membangunkan perspektif baru dalam pembelajaran. Masalah wujud kerana kemahiran yang defisit – penyesuaian perlakuan atau strategi kognitif yang tidak pernah dipelajari – dan klien boleh mendapatkan kemahiran coping dengan melibatkan diri dengan pengalaman pembelajaran. Semua pendekatan kelompok menekankan aspek pembelajaran dan pengajaran dalam sesi kelompok.



Andaian asas lain dalam pendekatan perlakuan ialah masalah klien yang dinyatakan semasa sesi kelompok tidak semestinya simptom utama masalah berkenaan. Terapis perlakuan mengoperasikan premis setiap perubahan perlakuan boleh berubah sekiranya ada kefahaman kendiri dan perubahan perlakuan itulah yang akan membuka ruang kepada peningkatan tahap kefahaman kendiri (self-understanding).



Ketua kelompok perlakuan membentuk strategi daripada pelbagai pandangan teori yang membantu keberkesanan dalam mencapai matlamat terapi yang boleh dipamerkan. Ketua-ketua kelompok mengikuti perkembangan setiap ahli melalui pengumpulan data sebelum, semasa dan selepas semua intervensi. Pendekatan yang seumpama ini memberi maklum balas perkembangan terapi yang berterusan bagi kedua-dua belah pihak ketua dan ahli kelompok. Dalam hal ini, menunjukkan ketua kelompok perlakuan merupakan pengamal klinikal dan saintis yang peka dengan keberkesanan teknik yang digunakan.



Terapi perlakuan mempunyai karekter unik yang membezakannya dengan pendekatan-pendekatan kelompok yang lain. Ia berkaitan dengan prosedur kaedah saintifik dan kaedah ini hasil daripada prinsip pembelajaran yang sistematik yang diaplikasikan dalam membantu individu mengubah tingkah laku yang maladaptive. Perbezaan karekter pengamal perlakuan dapat dilihat melalui sokongan sistematik dalam spesifikasi dan pengukuran. Konsep dan prosedur dipamerkan secara nyata, diuji secara emperikal, dan diulang berterusan. Penilaian dan rawatan berlaku secara serentak. Karekteristik terapi perlakuan secara spesifik melibatkan mengadakan penilaian perlakuan, menjanakan matlamat rawatan, memformulasikan prosedur spesifikasi rawatan selaras dengan masalah dan dinilai secara objektif dapatan daripada terapi.



Penilaian Perlakuan mengandungi satu set prosedur yang mengunakan maklumat yang akan membantu dalam merancang rawatan yang disesuaikan dengan permasalahan klien dan membantu mengukur keberkesanan rawatan. Berdasarkan kepada Spiegler dan Guevremont (2003), prosedur penilaian perlakuan berkongsi lima karekteristik yang konsisten dengan terapi perlakuan. Pertama, bermatlamat dalam mengumpul maklumat berkenaan dengan masalah klien; kedua, fokus kepada keadaan dan kondisi semasa klien; ketiga, mengambil kira persampelan perlakuan klien dalam berhadapan dengan sesuatu keadaan; keempat, fokus secara mengkhusus daripada melihat personaliti klien secara keseluruhan; dan kelima, bersifat perlu dan merupakan bahagian yang berkesinambungan di dalam terapi.



Dalam kebanyakan pendekatan kelompok perlakuan, langkah pertama adalah mengambil kira perkembangan klien hingga langkah terakhir dalam penilaian melalui memformulasikan pernyataan yang spesifik berkenaan dengan matlamat yang ingin dicapai. Identifikasi matlamat membantu dalam membawa kepada pergerakan teraputik. Walaupun ketua kelompok bertanggungjawab dalam membincangkan isu matlamat terapi, tetapi matlamat individu perlu bermula daripada setiap ahli kumpulan itu sendiri (White, 2000b). Ahli kumpulan perlu menyatakan masalah tingkah laku yang ingin mereka ubah dan kemahiran baru yang ingin dipelajari dalam berhadapan dengan kehidupan seharian. Matlamat peribadi yang mungkin dijangkakan oleh klien adalah seperti mengurangkan kebimbangan dalam berhadapan dengan kekecewaan, pengurangan berat badan, dan ketagihan (rokok, alkohol dan dadah). Contoh-contoh kemahiran-kemahiran yang ingin dipelajari oleh klien adalah seperti berikut :


a. Mempelajari secara jelas kehendak dan kemahuan sendiri.

b. Mempelajari tabiat yang membantu dalam keseimbangan fizikal dan psikologi.

c. Memperkembangkan kaedah spesifik kawalan kendiri seperti bersenam setiap hari, mengawal tabiat makan dan mengurangkan tekanan.

d. Mempelajari untuk menjadi lebih asertif tanpa menjadi seorang yang agresif.

e. Mengawal selia tingkah laku dan kognitif sebagai satu langkah untuk anjakan perubahan.

f. Mempelajari untuk memberi dan menerima maklum balas positif atau negatif.

g. Mampu untuk mengenalpasti dan mencabar kepercayaan serta pemikiran yang tidak baik.

h. Mempelajari kemahiran sosial dan komunikasi.

i. Memperkembangkan strategi penyelesaian masalah dalam berhadapan dengan kepelbagaian situasi yang berlaku di dalam kehidupan seharian.


j. Mempelajari tingkah laku yang lebih berkesan dalam mendepani tekanan dan keadaan yang menjadi faktor kemarahan.

 

 

Tugas ketua kelompok ialah memecahkan sempadan matlamat klien secara umum kepada matlamat yang lebih spesifik, konkrit, dan boleh diukur yang mana boleh dilihat sebagai bentuk yang sistematik.