Pengenalan
Kebanyakkan Kaunselor dan Terapis kaunseling
perkahwinan dan keluarga menggunakan pendekatan sistemik (systemic) apabila
memberikan perkhidmatan kaunseling kepada pasangan dan keluarga. Pendekatan sistemik bersifat holistik dengan
memberi penekanan kepada interaksi kepada penyebab dan kepercayaan yang menjadi
pegangan hubungan dan pengaruh dalam setiap ahli keluarga.
Berdasarkan
kepada pandangan falsafah ini, penilaian tidak hanya berpaksikan kepada
individu semata-mata sebaliknya ia memberi penekanan kepada dinamik atau bentuk
yang menjadi penyebab dalam permasalahan pasangan dan keluarga. Oleh itu, menilai setiap ahli keluarga secara
individu adalah tidak konsisten dengan pandangan sistemik. Kadang-kadang, kaunselor menggunakan alat
ujian yang direka bentuk untuk individu, seperti alat ujian personaliti ketika
membuat penilaian keluarga dan perkahwinan.
Sebagai contoh, terdapat kaunselor menggunakan Myers-Briggs Type
Indicator dalam menilai perbezaan dalam minat dan kecenderungan setiap ahli
keluarga. Penggunaan alat ujian seperti
ini agak sukar namun ia tetap dijalankan memandangkan penilaian individu
penting dalam konsep ini. Kebanyakkan kaunselor dalam perkahwinan dan keluarga
kerap kali tersepit dalam teori sistemik.
Kesukaran Dalam Penilaian Perkahwinan Dan Keluarga
Agak sukar dalam membuat penilaian ke atas
keluarga memandangkan setiap ahli keluarga adalah bersifat unik dan tidak dapat
dikuantitatifkan. Dengan membuat andaian, terapis dapat mengenalpasti dinamik
atau karekteristik sesebuah keluarga, bagaimana kita menentukan permasalahan
sekiranya sesebuah keluarga yang berfungsi secara lengkap mempunyai seorang
ahli keluarga yang tidak berfungsi (dysfunctional). Sebagai contoh, kohesi keluarga dan penentuan
jumlah kohesi dilihat sebagai sesuai. Tetapi tidak semua ahli teori keluarga
dapat membuktikan tahap rendah kohesi keluarga adalah tidak baik manakala tahap
tinggi kohesi keluarga sebagai nilai positif dalam sesebuah keluarga.
Model Circumplex Olson (Olson dan
DeFrain, 2002) mencadangkan kohesi perlu dilihat dari perspektif curvilinear di
mana kedua-dua yang mempunyai sedikit kohesi dan banyak kohesi adalah
bermasalah (problematic). Kesukaran
dalam menentukan kefungsian keluarga semakin sukar sekiranya elemen budaya
diambil kira. Perbezaan budaya setiap
masyarakat membentuk nilai sesebuah keluarga.
Sebagai contoh, tidak semua budaya dapat menerima secara positif amalan
berpoligami dalam keluarga.
Penilaian keluarga merupakan terma
yang sangat luas bagi kaunselor yang inginkan kepelbagaian maklumat bergantung
kepada masalah dan isu keluarga. Sebagai
contoh, alat untuk tapisan (screening) untuk menentukan sekiranya kaunseling
keluarga memerlukan kesesuaian modaliti mungkin berbeza daripada alat ujian
dalam mengenalpasti masalah yang berkaitan dalam pasangan suami isteri. Oleh itu, ia tidak memberikan satu fokus
sahaja dalam penilaian keluarga, sebaliknya fokus itu mungkin kepada kepuasan
pasangan, kenal pasti bentuk komunikasi, persepsi persekitaran keluarga,
perlakuan laporan kendiri (self-report), analisa hubungan, mengenalpasti
masalah, atau kepelbagaian aspek permasalahan keluarga. Penilaian keluarga
adalah berbeza untuk setiap keluarga yang berlainan.
Masalah yang lain berhubung dengan
penilaian keluarga ialah pembolehubah yang dinilai adalah tidak stabil
dibandingkan dengan tret atau karekteristik individu, Sebagai contoh, bagaimana kita dapat
mengenalpasti dinamika keluarga dengan melihat kepada pembolehubah dalam tahap
kepuasan pasangan mungkin dilihat apabila mereka menikmati makan malam di restauran
eksklusif ataupun baru sahaja selesai melunaskan semua pinjaman pelajaran.
Carter dan McGoldrick (1998) menyatakan
bahawa, keluarga melalui tahap perkembangan dalam kitaran hidup. Setiap
pasangan berhadapan dengan isu yang berlainan untuk 4 bulan pertama perkahwinan
dan isu ini akan berbeza bagi usia perkahwinan 21 tahun dan mempunyai 2 orang
anak remaja. Selain itu, secara
tekniknya, individu dalam kumpulan yang sama mungkin berada di tahap
perkembangan yang berbeza. Sebagai contoh, pasangan pengantin baru ada yang
berusia 17 tahun dan ada juga pasangan yang berusia menjangkau lewat
30-an. Oleh itu, proses penilaian perlu
mengambil kira tahap perkembangan atau tahap kedua-dua keluarga dan ahli dalam
keluarga berkenaan.
Isu
lain yang berkaitan dengan permasalah penilaian keluarga ialah penskoran
(pemarkatan). Menginterprestasi keputusan daripada kepelbagaian perspektif
keluarga lebih sukar berbanding dengan menginterprestasi keputusan klien
individu. Masalah yang lain ialah
berhubung dengan isu kerahsiaan keputusan penilaian keluarga dalam mengumpul
maklumat. Kadang-kadang masalah wujud apabila ahli keluarga ingin mengakses
keputusan setiap ahli. Sebagai contoh,
anak mungkin akan enggan untuk menyampaikan sesetengah maklumat sekiranya ibubapanya
hendak melihat keputusan penilaian. Oleh itu, kaunselor perlulah bijak dalam
menggunakan maklumat penilaian dan menentukan siapakah yang berhak untuk
mengakses keputusan penilaian.
Masalah
lain dalam penilaian keluarga ialah penormaan sampel memakan masa yang agak
panjang. Perekabentuk alat ujian perlulah mengakses keseluruhan ahli keluarga
walaupun mendapatkan maklumat daripada setiap ahli keluarga adalah kompleks dan
sukar. Selain itu, nilai budaya setiap
keluarga perlulah diambil kira sebelum alat penilaian atau pengujian
dibangunkan. Nilai budaya memberi kesan
yang besar dalam menentukan corak kefungsian sesebuah keluarga. Oleh itu, agak sukar bagi kita untuk menilai
sebuah keluarga yang berhijrah dari Amerika Syarikat ke Malaysia, di mana nilai
dan etika budaya masyarakat setempat berbeza dengan nilai budaya masyarakat
orang kulit putih di Amerika.
(Bersambung....)
